İktisatçı Mahfi Eğilmez: Toplum doğru ile yanlışı ayırt etme yetisini kaybetti

Gerçek Ötesi Kavramı ve Toplum Üzerindeki Etkileri

Hazine eski Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez, “Kendime Yazılar” blogunda yayımladığı “Gerçek Ötesi” başlıklı yazısında, “gerçek ötesi” kavramını ve bireyler üzerindeki etkilerini ele aldı. Eğilmez, gerçeklerin çarpıtılarak sunulduğu ortamlarda, insanların bu çarpıtılmış gerçeklere inanmayı tercih ettiğine dikkat çekti.

Eğilmez, toplumda doğru ile yanlışı ayırt etme yetisinin zayıfladığını belirterek, “Uzun süredir gerçeklerin farklı anlatıldığı bir ortamda yaşıyoruz. İmparatorluğu batırmış olanların kahraman, ülkeyi kurtarmış olanların hain olarak anlatıldığına tanıklık ediyoruz. İnsanların önemli bir bölümü bu yalanları gerçek olarak kabul edip savunuyor”.

Ekonomi üzerinden örnek veren Eğilmez, gerçek durumun saklanamayacağını vurgulayarak şunları söyledi: “Bazı insanlar geçinemiyor, işsiz kalmış olduklarını ifade ediyorlar ancak aynı zamanda Almanya’nın bizi kıskandığına inanıyorlar. Almanya’da kişi başına gelirin bizimkinin dört katı olduğunu söyleseniz, bu durumda bile kuşkuyla karşılanıyor.”

Gerçeklerin yerine çarpıtılmış bilgileri benimsemenin bireyler ve toplumlar üzerinde olumsuz etkiler yarattığını vurgulayan Eğilmez, “Taraftarlık, eleştirel yaklaşımı yok ederek fanatikliği körüklüyor. Gerçek ötesinden daha sorunlu olan, bireylerin bu çarpıtılmış gerçekleri tercih etmesidir. Bu durum, insan aklını esir alır ve tedavisi zor ruhsal sorunlara yol açabilir”.

*******

Mahfi Eğilmez’in yazısının tamamı ise şöyle:

Gerçek ötesi kavramı ilk kez oyun yazarı Steve Tesich tarafından 1992 yılında The Nation Dergisinde yayınlanan “Yalanlar Hükümeti” başlıklı bir makalede kullanıldı. Tesich, makalesinde, hükümetlerce ortaya atılan yalan bilgilerin insanlarca sorgulanmadan kabul edildiğini vurguluyordu. Ralph Keyes’in 2004 yılında yazdığı Hakikat Sonrası Çağ adlı kitabında gerçek ötesi kavramı daha geniş bir anlamda yer aldı ve yaygınlaştı.

Çevremizde olan her şey gerçektir. Algılayabildiklerimiz gerçeklik olur. Duyu organlarımızdan aldığımız bilgileri beyin yorumlar ve anlamlandırır, böylece bir gerçeği algılarız. Gerçeği algılayabilmek için önceden bilgi sahibi olmak gerekir. Eğer bilgi sahibi değilsek bize söylenenleri gerçek olarak kabul ederiz.

Oxford Sözlüğü gerçek ötesi kavramını “Belirli koşullar altında kamuoyu oluşturmada kişisel inançlar ve duygular, objektif gerçeklerden daha etkileyicidir” şeklinde tanımlar. Bu durum, özellikle dinsel inançların ve fanatik taraftarlığın siyasal tercihler üzerinde ve hükümetçe açıklanan verilerin kabul edilmesinde ne kadar etkili olduğunu gözler önüne serer. Ralph Keyes kitabında, “Beyaz yalan dostu bir çağda yaşıyoruz. Diğerlerini aldatmak bir nevi boş zaman faaliyetine dönüşmüş durumda” diyor. Beyaz yalan olsa sorun olmaz ama kara yalanlar söz konusu olduğunda durum değişir. Birçok insan gerçek ötesini tercih ediyor gibi görünüyor. Gerçek ötesi tercih; “kendi inancına veya düşüncesine ya da taraftarlığına uygun görüşleri alıp ötekileri dinlememe” olarak tanımlanabilir. Gerçeği söyleseniz bile gerçek ötesini tercih edenleri ikna edemezsiniz. Bu durumu gözlemleyebiliriz.

Uzun süredir gerçeklerin farklı anlatıldığı bir ortamda yaşıyoruz. Gerçek tarihin yalan, yalanların gerçek tarih olduğuna inanmamızın beklendiği bir çerçevemiz var. İnsanların büyük bir kısmı bu yalanları gerçek olarak kabul edip savunuyor, hatta gerçekleri anlatanları suçluyor. Benzer durum ekonomide de sık sık karşımıza çıkıyor. Ancak ekonomide gerçek durumu gizlemek o kadar kolay değil çünkü insanlar o durumu yaşamaktadır. Örneğin enflasyon ve işsizlik oranlarını paylaştığınızda hemen itirazlarla karşılaşırsınız ve insanlar hükümetin açıkladığı oranlardan daha yüksek olduğunu belirtirler. Bu durumu sadece fanatik taraftarlar değil, genel olarak insanlar da yaşamaktadır. Ancak ilginç bir durum var, bazı insanlar zorluklarını ifade etseler de aynı zamanda Almanya’nın bizi kıskandığına inanıyorlar. Almanya’da kişi başına düşen gelirin bizden dört kat fazla olduğunu dile getirseniz bile bunu kabul etmekte zorlanırlar.

Taraftarlık, eleştirel yaklaşımın yerini fanatizme bıraktığında, taraftarların söylediği her şeyi kabul eden kişiler ortaya çıkar. Bu durum gerçek ötesini tercih etme durumudur. Gerçeği ne kadar anlatsanız da, kanıtlasanız da gerçek ötesini tercih edenler olacaktır. Gerçek ötesini tercih etme sorunu, gerçek ötesinden daha büyük bir sorundur çünkü bu durum insan zihnini esir alır, tedavisi zor ruhsal sorunlara yol açabilir.

Related Posts

Yumurta satışına izin zorunluluğu geldi!

Yumurta ihracatında yeni bir dönem başlıyor. Resmi Gazete’de yayımlanan karar göre bundan sonra Türkiye’den yurtdışına ihraç edilecek tavuk yumurtaları için Ticaret Bakanlığı’ndan izin alma şartı geliyor. Bu uygulama ile tavuk yumurtasında kayda …

Benzinlik fiyatları havalimanlarıyla yarışıyor! Fiyat farkı 3 katına çıktı

Benzinlik istasyonlarında bulunan marketler adeta cep yakıyor. İstasyonlarda bir çikolatanın fiyatı markete göre 3 katı fazlasına satılıyor.

Passolig’le maçlara gidecekler dikkat! Yeni karar açıklandı

Türkiye Futbol Federasyonu (TFF), 2025-2026 sezonuyla birlikte Passolig uygulamasında artık çipli sisteme geçildiğini ifade tti. Taraftarların Süper Lig ile 1. Lig maçlarına çipli T.C. kimlik kartlarıyla giriş yapabileceğini duyurdu. ELEKTRONİK BİLET …

Bir sigara grubuna daha zam: En ucuz ve pahalı sigara fiyatları listesi güncellendi

Sigara fiyatları Temmuz 2025 itibarıyla yeniden zamlandı. Philip Morris grubu, 9 Temmuz’dan itibaren geçerli olmak üzere sigara fiyatlarını artırdı. En ucuz sigara 85 TL, en pahalı sigara 94 TL oldu. İşte güncel zamlı sigara fiyatları listesi…

Biri düştü biri yükseldi: Dolar/TL ne kadar?

Döviz kurundaki değişim alım satım yapacakların ve yatırımcıların odağında. Birçok kişi dolar, euro ve sterlindeki son durumu merak ediyor. Arama motorlarına sık sık, “Dolar ne kadar oldu?”, “Euro ne kadar oldu?”, “Güncel döviz kuru ne durumda …

Türk müteahhitlik sektörü yurt dışında 6,2 milyar dolarlık iş üstlendi

Türk müteahhitlik sektörünün bu yılın ilk yarısında yurt dışında üstlendiği projelerin tutarı 6,2 milyar dolara ulaştı.